Bijdrage van Wieneke Weusten namens De Gestichten Doesburg
Dames en heren,
“Steeds minder mensen lezen en er wordt ook veel online gelezen. Daar houden wij als gemeente rekening mee.” Daarmee verantwoordt de Gemeente Doesburg de voorgestelde drastische bezuinigingen op de bibliotheek. Met de voorgestelde bezuinigingen van een ton in 3 jaar denkt het gemeentebestuur spekkoper te zijn. Maar ik zal u duidelijk maken dat goedkoop duurkoop is.
Steeds meer organisaties trekken aan de bel. Het is bedroevend gesteld met de lees- en schrijfvaardigheid van de Nederlandse bevolking. En dus ook in Doesburg, dat qua cijfers op het landelijk gemiddelde zit, ca 10% laaggeletterdheid.
Laaggeletterdheid is in de eerste plaats een groot probleem voor hen die ermee te maken hebben. Hun inkomen is laag, ze zijn eerder ziek, eerder eenzaam, hebben vaker schulden en schamen zich om ervoor uit te komen. Hun perspectieven op een stress loos en gelukkig bestaan hollen dan achteruit.
Op uw eigen website, bij de rubriek vraagbaak, lezen we de volgende tekst:
Formulieren invullen, kinderen helpen met huiswerk, een bijsluiter van medicijnen lezen… Heeft u daar moeite mee? U bent niet de enige. In Nederland heeft ongeveer 1 op de 9 mensen moeite met lezen en schrijven. Maar er zijn allerlei manieren om beter Nederlands te leren!
- Er zijn leesclubs of leeskringen waar in een langzaam tempo wordt gelezen. Vraag daar eens naar bij uw bibliotheek.
- Veel lezen helpt ook. Bibliotheken hebben vaak een speciale collectie met boeken in makkelijke taal.
- In de bibliotheek kunt u boeken lenen waaruit u Nederlands kunt leren.
- U kunt ook meedoen aan een activiteit die goed is voor uw Nederlands. Bijvoorbeeld het taalcafé (een samenwerking tussen de bibliotheek en de buurtacademie). Of een rondleiding bij de bibliotheek.
Als je dat leest denk je dat het college het belang van een goed bemande en geoutilleerde bibliotheek inziet. Dan valt zo’n uitspraak van Mw. Van Veldhuizen wel erg uit de toon.
Laaggeletterdheid is een enorm groot probleem en dat inzicht bestaat bij heel veel organisaties. Ik noem er een paar:
De Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur deden onlangs een oproep tot een leesoffensief. Ik citeer:
Hoe kunnen jongeren vaker, met meer plezier, en beter gaan lezen? Daarvoor moeten scholen, bibliotheken en ouders de handen ineenslaan. De beide raden adviseren daarom om leesmotivatie weer voorop te zetten en een offensief te starten om lezen te bevorderen. Zij vinden dat daarvoor een goed bemande en geoutilleerde bibliotheek onmisbaar is.
Ook de SER doet een oproep: In Nederland hebben naar schatting 2,5 miljoen mensen moeite met taal, rekenen en digitale vaardigheden. Dat is 14% van de bevolking en dat is een enorm maatschappelijk probleem. Laaggeletterdheid is immers ook een oorzaak van andere problemen zoals schulden, slechte gezondheid, armoede of een slechte woonsituatie. Het kabinet heeft in maart 2019 weliswaar plannen gepresenteerd, maar ziet de urgentie van dit probleem onvoldoende, zegt de SER. En dat laatste geldt zeker ook voor het Gemeentebestuur van Doesburg!
De Koninklijke Bibliotheek ziet eveneens de noodzaak in van een offensief.
“Door de handen ineen te slaan, moeten wij als bibliotheeksector in staat zijn om in vijf jaar tijd één miljoen mensen over de (vaardigheids)kloof te helpen, in een samenleving waarin de kloof tussen mensen die wél mee kunnen en niet mee kunnen steeds groter wordt.”
De VNG stelt: “Het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid is een verantwoordelijkheid van alle overheden. Gemeenten krijgen hiervoor vanaf 2020 € 5 miljoen per jaar, oplopend tot € 7,3 miljoen in 2024.“
Hoe zit het met kwetsbare laaggeletterden in Doesburg?
Er bestaan geen exacte gegevens over het aantal laaggeletterden in Doesburg. Maar omdat laaggeletterdheid veel voorkomt bij mensen met schulden, bij eenzamen, bij gezinnen met een laag inkomen, of bij gezinnen die in armoede leven kunnen we toch een goed beeld krijgen
- Het aantal personen boven 19 jaar in Doesburg met hoge sociale eenzaamheidsscore is 43%
- In 2018 waren er in Doesburg 540 gezinnen met een inkomen tot 110 procent van het sociaal wettelijk minimum.
- 252 Kinderen leefden in 2018 in armoede.
- 15 Procent van de minima in Doesburg heeft nu of in het verleden te maken gehad met schulden.
- In 2015 scoorde Doesburg 2,9 % wanbetalers ziektekosten en stond in de lijst van gemeentes met de meeste wanbetalers per 1000 inwoners op de 18de plaats, als enige kleine gemeente tussen gemeentes als Rotterdam, Den Haag, Leiden, Tilburg enz.
Iedere laaggeletterde kost de gemeenschap € 575,- per jaar. Doesburg en Zevenaar samen hebben tussen de 1800 en 2900 laaggeletterden.
Al met al is het verbazingwekkend dat de Gemeente Doesburg het probleem van de laaggeletterdheid niet ziet en zo fors wil bezuinigen op de bibliotheek en bovendien ook nog € 50.000 – bedoeld voor het onderwijsachterstand- beleid voor het komend schooljaar – niet besteedt maar overhevelt naar de algemene middelen.
De Gestichten Doesburg zijn van mening dat er niet bezuinigd mag worden op de bibliotheek. In tegendeel, er moet geld bij.